De Griekse beeldhouwkunst wordt beschouwd als de belangrijkste overgebleven vorm van verfijnde Griekse kunst uit de oudheid. Kunsthistorici onderscheiden doorgaans drie hoofdstadia in de monumentale beeldhouwkunst in brons en steen: de Archaïsche (van ongeveer 650 tot 480 v.Chr.), de Klassieke (480-323 v.Chr.) en de Hellenistische (323-28 v.Chr.). De Grieken werden geïnspireerd door de kunst van beschavingen uit het Nabije Oosten en hebben een kunstvorm tot leven gewekt die is blijven voortbestaan.Dit artikel presenteert de belangrijkste en bekendste beeldhouwwerken uit het oude Griekenland.

De beroemdste Griekse beelden en waar ze te zien

Aphrodite van Milos

Aphrodite van Milos

Aphrodite van Milos is een antiek Grieks beeld en een van de beroemdste werken van antieke Griekse beeldhouwkunst. Het werd ergens tussen 130 en 100 voor Christus gemaakt en men denkt dat het het werk is van Alexandros van Antiochië.

Het is een marmeren beeld van 203 cm hoog dat in 1820 werd ontdekt op het eiland Milos in het zuidwesten van de Cycladen. Het beeld straalt een mysterieuze en onbewogen sfeer uit en wordt gekenmerkt door zijn spiraalvormige compositie en langgerekte lichaam.

Aphrodite of Milos wordt momenteel permanent tentoongesteld in het Louvre Museum in Parijs.

Nike van Samothraki

Nike van Samothraki

De Gevleugelde Nike van Samothraki is een marmeren hellenistische sculptuur van Nike, de godin van de overwinning, gemaakt in de 2e eeuw voor Christus door Pythocritos van Rhodos. Het beeld werd gevonden in 1863 in Adrianople, Turkije, en het was gebroken in verschillende stukken. Het stelt de godin Nike voor in de vorm van een gevleugelde vrouw staande op de boeg van een schip, schrap gezet tegen de sterke wind die door hunkleding.

Dit beeld was een offer aan het heiligdom van Samothraki, gewijd aan de Cabeiri, de beschermers van de zeevaarders, en het wordt waarschijnlijk geassocieerd met een overwinning van de Rhodiërs in Side op de vloot van Antiochus III de Grote.

Nike van Samothraki is een van de meesterwerken van de hellenistische beeldhouwkunst en wordt permanent tentoongesteld in het Louvre Museum in Parijs.

Ermis van Praxitelis

Ermis van Praxiteles, ook bekend als Hermes en de zuigeling Dionysus, is een oud beeld van de god Hermes en de zuigeling Dionysus dat in 1877 werd ontdekt in de ruïnes van de Tempel van Hera in Olympia. Het wordt traditioneel toegeschreven aan Praxiteles en dateert uit de 4e eeuw voor Christus.

Het beeld is zeker gemaakt in opdracht van het heiligdom in Olympia en het weerspiegelt de seculiere, wereldse trend van het laat-klassieke tijdperk. Het beeld heeft een eigenaardig kenmerk: als je het gezicht van links bekijkt, is het droevig, van rechts glimlacht het en van voren gezien is het kalm. Als we dus bewegen en naar het gezicht van Hermes kijken, lijkt het niet statisch te zijn.

Het beeld van Ermis wordt beschouwd als een van de grote meesterwerken van de Klassieke Oudheid en wordt tentoongesteld in het Archeologisch Museum van Olympia.

De heilige poort Kouros (Dipylon Kouros)

George E. Koronaios, CC BY-SA 4.0 , via Wikimedia Commons

De Heilige Poort Kouros is een beeld gemaakt van Naxiaans marmer dat in 2002 werd opgegraven op de begraafplaats van Kerameikos, samen met andere artefacten, twee marmeren leeuwen, een sfinx en fragmenten van marmeren pilaren. Er wordt aangenomen dat het het werk is van de Dipylon beeldhouwer en het wordt gedateerd rond 600 voor Christus.

Het is 2,10 meter hoog en wordt beschouwd als een van zijn soort, omdat het in een veel betere staat bewaard is gebleven dan de eerdere vondsten in Dipylon, het wegdek dat Kerameikos doorsnijdt. Het gezicht lijkt zwak en driehoekig, met amandelvormige ogen.

Het standbeeld wordt tentoongesteld in het Nationaal Archeologisch Museum in Athene.

Moschophoros (Kalf - Drager)

De Moschophoros of Kalfdrager, Akropolismus, CC BY-SA 2.5, via Wikimedia Commons

Moschophoros is een Grieks beeld uit de archaïsche periode, gedateerd rond 560 v.Chr. Het werd in 1864 in fragmenten opgegraven op de Akropolis van Athene en men schat dat het oorspronkelijk 1,65 meter hoog was. Het beeld stelt een man voor die een kalf op zijn schouders draagt.

Zie ook: Cycladen Gids Griekenland

Zijn dikke baard en sterke lichaamsstructuur verbeelden kracht en macht, terwijl hij ook glimlacht, een kenmerk dat uniek en nieuw was in de kunst van die periode. Een inscriptie op het beeld suggereert dat de sponsor een rijke en prominente burger van Attica was die het kalf droeg als offer voor de godin Athena.

Het standbeeld van Moschophoros staat nu in het Akropolismuseum in Athene.

Heniokhos (wagenmenner van Delphi)

Bronzen beeld van de wagenmenner in de Tempel van Apollo, Delphi, Griekenland.

De wagenmenner van Delphi, ook bekend als Heniokhos Het beeld werd in 1896 gevonden in het heiligdom van Apollo in Delphi en werd waarschijnlijk rond 470 voor Christus gemaakt door een beeldhouwer met de naam Sotades.

Het beeld stelt de bestuurder van de wagenrace voor op het moment dat hij zijn wagen en paarden aan de toeschouwers presenteert als erkenning voor zijn overwinning. Het wordt beschouwd als een model van de strenge stijl van de vroeg-klassieke periode omdat de wagenmenner de typische starende blik en zware kin heeft.

De Heniokhos bevindt zich nu in het Archeologisch Museum van Delphi.

Artemision Brons

Artemision Brons

Het Artemision Brons is een oud Grieks beeld dat in 1926 werd teruggevonden op de Kaap Artemision, in het noorden van Euboea. De beeldhouwer is tot op de dag van vandaag onbekend, maar we weten dat het werd gemaakt in de vroege Klassieke periode, rond 460 v.Chr. Volgens deskundigen stelt het beeld Zeus voor, de koning der goden, of zijn broer Poseidon, de god van de zee.

De gespierde man is in ieder geval volledig naakt en verbeeldt de ideale mannelijke figuur waarin de Grieken geïnteresseerd waren. Het wordt beschouwd als een meesterwerk van bronssculptuur dankzij zijn schoonheid, controle en kracht.

Het Artemision Brons is een hoogtepunt in het Nationaal Archeologisch Museum van Athene.

Discobolus (Discuswerper)

Discobolus

De Discobolus is een Grieks beeld uit de vroeg-klassieke periode (ongeveer 460-450 voor Christus) dat een jeugdige atleet voorstelt die een discus werpt. Het originele bronzen beeld werd gemaakt door Myron. Het originele werk is echter verloren gegaan en het is alleen bekend door talloze Romeinse kopieën.

Het werk is beroemd om zijn ritmiek, symmetrie en harmonie en is een voorbeeld van actiebeeldhouwkunst uit de Klassieke periode, en in het verlengde daarvan, van zowel streng- als hoogklassieke attributen.

Kariatiden

Kariatiden in het Akropolismuseum

Een kariatide is een gebeeldhouwde vrouwenfiguur die dient als architecturale ondersteuning en die de plaats inneemt van een zuil of pilaar die een hoofdgestel of kapiteel op het hoofd ondersteunt. De naam betekent letterlijk 'maagden van Karyai', wat een oude stad in de Peloponnesos was. Een atlas of telamon wordt beschouwd als de mannelijke versie van een kariatide.

Het beroemdste voorbeeld van dit soort artistiek architectonisch ontwerp zijn de zes Caryatiden op de hoge stylobate van het zuidportaal van het Erechtheion, op de Akropolis van Athene.

Zie ook: Windmolens in Griekenland

Vanwege de schade door vervuiling werden vijf van de originele beelden in 1978 in het Akropolismuseum geplaatst en vervangen door replica's.

Een van de Caryatiden bevindt zich momenteel in het British Museum sinds het begin van de 19e eeuw.

Stervende krijger

Glyptothek, CC BY 2.5 , via Wikimedia Commons

Het beeld van de stervende krijger is een frontonbeeld uit de Tempel van Aphaia, op het eiland Aegina. Het stelt hoogstwaarschijnlijk een gevallen Trojaanse held voor, waarschijnlijk Laomedon. Het werd gemaakt rond 505-500 v.Chr. en is een uitstekend voorbeeld van Klassieke kunst. De krijger lijkt te proberen zichzelf van de grond te duwen met zijn schild. Dit werk oefende een sterke invloed uit op de Neoclassicistische kunst enarchitectuur in München, Duitsland.

Het wordt momenteel tentoongesteld in de Glyptothek van München.

Peplos Kore

Akropolismuseum, CC BY-SA 2.5 , via Wikimedia Commons

Het beeld dat bekend staat als de Peplos Kore dateert van rond 530 v.Chr. en werd in 1886 gevonden op de Akropolis van Athene, vlakbij het Erechtheion. Het is 1,18 meter hoog en gemaakt van Parian marmer. Het ontleent zijn naam aan de peplos, een jurk die vrouwen in Griekenland rond de 5e eeuw droegen.

De peplos was in het midden vastgemaakt met een riem en op de schouders met bronzen pinnen. Dit is een uitstekend voorbeeld van Archaïsche Griekse kunst en er wordt ook aangenomen dat dit geen eenvoudige Kore is, maar de godin Artemis, die pijlen in haar rechterhand zou hebben gehad en een boog in haar linker.

Het standbeeld van Peplos Kore bevindt zich nu in het Akropolis Museum in Athene.

Aphrodite van Knidos

Zde, CC BY-SA 4.0 , via Wikimedia Commons

Aphrodite van Knidos is een van de bekende beelden gemaakt door Praxiteles van Athene rond de 4e eeuw v.Chr. Het wordt beschouwd als een van de eerste levensgrote voorstellingen van de naakte vrouwelijke vorm in de Griekse geschiedenis en kunst, daarmee een alternatief idee voor mannelijke heroïsche naaktheid voorstellend. Praxiteles' Aphrodite is naakt afgebeeld, reikend naar een badhanddoek terwijl ze haar schaamstreek bedekt, die op zijn beurt haarAphrodite van Knidos is echter alleen bewaard gebleven in vele Romeinse kopieën, omdat het originele Griekse beeld niet meer bestaat.

Kolos van Rhodos

Het standbeeld van de Kolossus op Rhodos

De Kolossus van Rhodos was een monumentaal beeld van de Griekse zonnegod Helios, opgericht in de stad Rhodos, op het Griekse eiland met dezelfde naam, door Chares van Lindos in 280 v.Chr. Het wordt beschouwd als een van de zeven wereldwonderen van de Oude Wereld, en het werd gebouwd om de succesvolle verdediging tegen Demetrius Poliorcetes te vieren, die het een jaar lang had belegerd met een groot leger en marine.

Het was het hoogste standbeeld in de oudheid, 33 meter hoog, en het was gemaakt van brons, versterkt met ijzer en verzwaard met stenen. Het standbeeld was echter van korte duur, want in 226 voor Christus stortte het in tijdens een aardbeving.

Zeus bij Olympia

Quatremère de Quincy, Publiek domein, via Wikimedia Commons

Het beeld van Zeus in Olympia was een monumentale zittende figuur van de god Zeus, gemaakt door de beeldhouwer Phidias rond 435 voor Christus in het heiligdom van Olympia, en opgericht in de tempel van Zeus daar. Het was ongeveer 12,4 meter hoog en het was gemaakt van ivoren platen en gouden panelen van houten geraamte.

Zeus zat op een beschilderde cederhouten troon, versierd met ebbenhout, ivoor, goud en edelstenen, terwijl hij aan zijn rechterhand een beeld van Nike vasthield. Het duurde acht jaar om het beeld te voltooien en het wordt beschouwd als een van de zeven wereldwonderen van de Oude Wereld. Het ging verloren en werd vernietigd in de 5e eeuw voor Christus; we weten alleen van het bestaan en uiterlijk uit oude Griekse beschrijvingen envoorstellingen op munten.

Athena Parthenos

Reproductie van het Athena Parthenos beeld in het reproductie Parthenon in Nashville, Tennessee, VS

Foto door Dean Dixon, Beeldhouwwerk door Alan LeQuire, FAL, via Wikimedia Commons

Athena Parthenos is een verloren gegaan gigantisch chryselephantijns beeld van de godin Athena, gemaakt door de beroemde beeldhouwer Phidias en geplaatst in het Parthenon van Athene. Het was het middelpunt van de tempel en het meest bekende cultusbeeld van de stad Athene. Phidias begon met zijn werk rond 447 voor Christus en het beeld werd ingewijd in 438 voor Christus. Het was 12 meter hoog en gemaakt van goud en ivoor.

De godin stond rechtop, droeg een tuniek, aegis en helm en hield een overwinningsgodin, een Nike, in haar uitgestrekte rechterhand en een speer in haar linker. De slang stelde Erichtonios voor, een legendarische koning. Op de sokkel van het beeld werd ook de schepping van Pandora afgebeeld. Het beeld verdween uit de geschiedschrijving in de late oudheid.