De mythe van Arachne is het Oudgriekse oorsprongsverhaal van spinnen!

Zoals bij de meeste oorsprongsverhalen van verschillende planten en dieren, was de eerste spin oorspronkelijk een mens, en haar naam was Arachne - het Griekse woord voor 'spin'. Wat interessant is, is dat de mythe ook leest als een fabel, een allegorisch verhaal bedoeld om het publiek iets te leren over moraal of gedrag en de gevolgen daarvan.

Het verhaal van Arachne uit de Griekse Mythologie

Wie was Arachne en hoe veranderde ze in een spin?

Arachne was een jonge Lydische vrouw, dochter van een beroemde textielverver Idmon. Als klein meisje leerde ze weven en meteen bleek haar talent, zelfs als beginneling. Terwijl ze opgroeide, bleef ze jarenlang oefenen en werken aan haar vak.

Haar roem verspreidde zich over het land en velen kwamen kijken hoe ze weefde. Arachne was zo'n getalenteerde en toegewijde weefster dat ze het linnen uitvond. Ze kon zo goed weven dat de afbeeldingen op haar stoffen zo perfect waren dat mensen dachten dat ze echt waren.

Alle aandacht, roem en verering voor haar weefwerk maakte Arachne zo trots dat ze verwaand werd. Toen toeschouwers haar talent goddelijk noemden en een geschenk van de goden, vooral van Athena die de godin van het weven was, spotte ze met het idee.

"Mijn talent komt niet van de goden, noch van Athena."

De menigte snakte naar afschuw omdat brutaliteit tegenover de goden vaak hun toorn opwekte. Een van haar fans drong er bij haar op aan om het terug te nemen.

"Vraag Athena om vergiffenis voor je stoutmoedigheid," zei de waaier, "dan zal ze je misschien sparen."

Maar Arachne wilde daar niets van weten.

"Waarom zou ik haar om vergiffenis vragen?" daagde ze uit. "Ik ben zelfs een betere weefster dan zij. Hoe kan mijn talent haar geschenk zijn geweest als ik beter ben?"

Op dat moment was er een fel licht en Athena verscheen voor haar en de toeschouwers.

"Wil je dat in mijn gezicht zeggen, meisje?" vroeg ze aan Arachne.

Arachne knikte. "Dat zal ik doen, godin. En ik zal mijn woorden ook bewijzen met mijn daden, als u dat wilt! We kunnen een weefwedstrijd houden!"

Athena nam de uitdaging aan. De godin en de sterveling gingen aan het weven. De mensen kwamen steeds meer bijeen om naar het wonderbaarlijke schouwspel te kijken. Het weven ging dagenlang door, tot uiteindelijk zowel Arachne als Athena een wandtapijt hadden gemaakt met scènes van de goden erop.

Athena's wandtapijt was het meest perfecte dat sterfelijke ogen ooit hadden gezien. Als godin kwam het garen dat ze gebruikte uit het weefsel van de aarde zelf. Ze had de goden op de berg Olympus in al hun pracht en praal afgebeeld. Elk van hen werd in glorie getoond terwijl ze heldendaden verrichtten. Ze waren zo levensecht dat zelfs de wolken en de lucht er driedimensionaal en met perfecte kleuren uitzagen. Niemand geloofde datArachne kon zoiets onberispelijks overtreffen.

Maar Arachne bleef vol vertrouwen en ze ontvouwde haar eigen wandtapijt en liet het in een vlaag over dat van Athena vallen.

De mensen snakten weer naar adem omdat ze hun ogen niet konden geloven. Het wandtapijt was goddelijk. Athena was verbaasd om te zien dat hoewel ze sterfelijke draden had gebruikt, haar scènes levendig en levensecht en krachtig waren. Ook Arachne had de goden afgebeeld in vier verschillende scènes die van elkaar gescheiden waren door prachtige ontwerpen.

Maar er was één groot verschil.

Arachne's goden hadden geen glorie, geen deugd, geen vriendelijkheid. De scènes die Arachne uitkoos om af te beelden waren scènes waarin de goden op hun kleinst waren, het dronkenst, het grofst tegen stervelingen (als alternatief wordt gezegd dat ze Zeus en zijn geflirt afbeeldde). Om het nog erger te maken, het wandtapijt was onberispelijk, zelfs voor Athena's goddelijke ogen. Het detail en de complexiteit van de scènes die ze afbeeldde warenook veel beter dan dat van Athena en dus was het wandtapijt van Arachne het beste van de twee.

Dit verbaasde Athena en maakte haar woedend. Arachne was niet alleen beter dan zij, maar ze had het ook aangedurfd om de goden en hun gebreken te noemen, zodat iedereen ze kon zien! Zo'n belediging kon niet getolereerd worden. In grote, angstaanjagende woede scheurde Athena het wandtapijt aan stukken, sloeg haar weefgetouw kapot en sloeg Arachne drie keer, waarbij ze haar voor iedereen vervloekte.

Arachne was geschokt en beschaamd, en ze rende wanhopig weg. Ze kon niet verdragen wat er was gebeurd, en dus hing ze zichzelf op aan een boom. Op dat moment veranderde Athena haar in een spin - een harig, klein wezen met acht poten dat aan zijn eigen web aan een boom hing. Nu ze een spin was, kroop Arachne onmiddellijk in het web en begon er meer te weven.

"Vanaf nu en voor altijd zal het zo zijn voor jou en de jouwen," zei Athena. "Je zult voor altijd je prachtige werken weven en de mensen zullen ze vernietigen als ze ze zien."

En zo zijn spinnen in de wereld ontstaan.

Waar gaat het verhaal van Arachne over?

De mythe van Arachne en Athena is een waarschuwend verhaal: het waarschuwt mensen om niet te proberen te concurreren met de goden omdat dit alleen hun ondergang zal betekenen.

Het kan ook gezien worden als een waarschuwing tegen verwaandheid en trots als zonde: zelfs als iemands talenten groot zijn, als de persoon verwaand en vol trots is, is het waarschijnlijk dat onheil snel zal volgen.

Vanuit het perspectief van een moderner publiek kan de botsing tussen Arachne en Athena op meer abstracte manieren worden geïnterpreteerd: voor sommigen kan het de strijd weerspiegelen tussen een onderdrukkende autoriteit en een opstandige rebel, met alle gevolgen van dien als de rebel te veel vertrouwen heeft of, ironisch genoeg, te veel vertrouwt op procedures die niet bestand zijn tegen de macht van de autoriteit.

Is het verhaal van Arachne authentiek?

Hoewel het verhaal van Arachne en Athena uit het oude Griekenland komt, komt het vroegste verhaal dat we hebben uit het oude Rome, geschreven door de dichter Ovidius tijdens de regering van Augustus.

Dat levert een paar problemen op!

Het grootste probleem is dat we er niet zeker van kunnen zijn dat dit de manier is waarop de oorspronkelijke Oudgriekse mythe de benarde situatie van Arachne vertelde. Er was een algemene trend bij Romeinse auteurs om de Oudgriekse goden als minder goddelijk en rechtvaardig af te schilderen dan hun Romeinse tegenhangers (dit is te zien in hoe de goden en de Grieken worden afgebeeld in de Aeneis in vergelijking met de Odyssee of de Ilias).

Maar zelfs als we deze trend buiten beschouwing laten en ervan uitgaan dat Ovidius er niet op uit was om het imago van de Griekse goden te ondermijnen, is de kans groot dat hij de mythe schreef zoals hij deed om politiek commentaar te leveren.

Tijdens het bewind van Augustus werd Ovidius door Augustus verbannen tijdens een door hem afgedwongen onderdrukking en censuur van kunst. Het zou dus kunnen dat Ovidius Augustus wilde bekritiseren door de mythe van Arachne op deze manier opnieuw te vertellen. Gezien het feit dat dichters in Ovidius' tijd ook wel "wevers" werden genoemd, is het niet moeilijk om een verband te leggen tussen dit verhaal, Ovidius' verbanning en zijn afkeuring van Augustus' tactiek.

Dat gezegd hebbende, zou het kunnen dat Ovidius de mythe waarheidsgetrouw heeft opgeschreven.

We zullen het waarschijnlijk nooit weten!